Een vijver aanleggen is meestal een flinke klus. Je zult niet alleen de vijver zelf moeten graven en inrichten. Vaak moeten er in de tuin ook nog andere aanpassingen gedaan worden. Denk bijvoorbeeld aan het aanpassen van bestrating of het verwijderen van bomen en struiken. Het is in elk geval belangrijk, om voor het werk een duidelijke planning te maken.
De basis voor een vijver aanleggen is altijd een goed uitgewerkt en uitgetekend vijverontwerp.
Op deze pagina bekijken we aan de hand van een stap-voor-stap-handleiding hoe een vijver aanleggen in zijn werk gaat.
Vijver aanleggen: beste tijd
De beste tijd voor het aanleggen van een vijver is het voorjaar (maart/april). Na aanleg heeft de vijver dan namelijk de kans om tijdens het groeiseizoen een biologisch evenwicht op te bouwen. Eveneens een geschikte tijd voor vijveraanleg is het najaar (september/oktober). De beplanting van de vijver vindt dan echter pas in het volgend voorjaar plaats.
Aanleggen vijver: goede voorbereiding
Hieronder staat stap voor stap uitgelegd welke voorbereidingen je moet treffen bij het aanleggen van je vijver. Hierbij is uitgegaan van een folievijver, maar we bespreken ook de aanleg van een voorgevormde vijver.
Volgorde van de werkzaamheden
Ga na welke werkzaamheden er allemaal moeten gebeuren, voordat je kunt beginnen met het aanleggen van de vijver. Moeten er bijvoorbeeld eerst nog bomen gerooid worden, of planten verzet? Moet de bestrating aangepast worden? Elektriciteitskabels of andere leidingen verlegd? Probeer de werkzaamheden rondom de vijveraanleg in een zo logisch mogelijke volgorde te plannen en uit te voeren.
Graafwerk en afvoer van grond
Een vijver aanleggen brengt uiteraard veel graafwerk met zich mee. Soms kan de uitgegraven grond in de tuin zelf verwerkt worden, maar meestal zal dit niet mogelijk zijn. De grond moet dan afgevoerd worden. Hiervoor kun je een container huren. Houd er rekening mee, dat uitgegraven zand meer volume heeft dan zand in de grond. Hierdoor graaf je meer uit dan het volume van de vijver. Voor een vijver met vijf kubieke meter inhoud moet bijvoorbeeld ongeveer zeven kubieke meter grond afgevoerd worden.
Huur de container ruim op tijd. Plaats deze zo dicht mogelijk bij de vijver, zodat je niet te ver met de kruiwagen hoeft te lopen.
De bodem van de uitgegraven vijver wordt straks gevuld met wit zand (laag van circa 10 centimeter). Als je voor het verleggen van bestrating ook wit zand nodig hebt, kan je dit in één keer bestellen.
Grondwaterstand controleren
Om de vijver goed te kunnen uitgraven, mag er geen grondwater in de kuil lopen. Meet daarom voor het graven wat de grondwaterstand is. Je kunt de grondwaterstand snel meten door met een grondboor een gat te graven en te kijken hoe snel je hierbij het grondwater bereikt. Hierdoor weet je, of er wel of geen grondwater in de vijverkuil zal lopen.
Als de grondwaterstand te hoog is, kan je met een vuilwaterpomp of bronbemaling de kuil droog houden. Deze pompsystemen zijn te huur (Bo-rent). In het najaar is de grondwaterstand overigens meestal lager dan in het voorjaar. In natte gebieden kan dit daarom een reden zijn, om de vijver in het najaar aan te leggen.
Piketpaaltjes
Aan de hand van de tekening geef je de omtrek van de vijver met piketpaaltjes aan. Doe dit heel nauwkeurig en meet een paar keer goed na.
Weersverwachting raadplegen
Controleer voor je gaat graven de weersverwachting. Een beetje regen tijden het graven is niet erg, maar stortbuien kunnen de vijverkuil vol water zetten. De in de vijverkuil aangebrachte plateaus kunnen hierdoor beschadigen.
Aanleggen vijver: uitvoering
Graven van de vijverkuil
Dan is het moment aangebroken dat de schep de grond in kan. Graaf de vijver plateau na plateau uit, ook weer aan de hand van een tekening (het dwarsprofiel uit het ontwerp).
Een voorbeeld:
De vijver krijgt drie verschillende diepten: een ondiepe zone van 20 cm , een gemiddeld diepe zone van 50 cm en een diep stuk van 80 cm. Omdat je straks overal 10 cm wit zand op de bodem legt, moet je uitgraven tot een diepte van respectievelijk 30, 60 en 90 cm .
Begin met het uitgraven van de hele vijveroppervlakte tot een diepte van 30 cm (gele deel op de tekening)
Als dat klaar is, graaf je het blauwe deel uit( tot een diepte van 60 cm).
Tot slot graaf je het restant uit tot 90 cm diepte (rode deel).
Let tijdens het graven goed op wortels en andere scherpe uitsteeksels. Haal deze allemaal weg, zeker in de zijkanten van de vijver. Hier komt immers geen wit zand als bescherming.
Laat de vijverkuil na het graven niet te lang open en bloot liggen. De rechte randen in de vijver kunnen namelijk makkelijk afbrokkelen, zeker als het gaat regenen. Dit kun je nadien bijna niet meer herstellen.
Bodembescherming vijver aanbrengen
Nadat de vijverkuil gegraven is, kun je de bodembescherming gaan aanbrengen. Op alle horizontale vlakken komt eerst een laag van 10 cm wit zand. Dit vormt niet alleen een zacht en veilig bed voor de folie, maar is ook nuttig bij het optreden van hoge grondwaterstanden. Als de vijverfolie rechtstreeks op kleigrond gelegd wordt, kan opkomend grondwater de folie namelijk omhoog drukken. Het zandbed van grof wit zand verspreidt deze druk en leidt het grondwater op deze wijze naar de zijkanten weg.
Druk het witte zand goed aan en leg hier tenslotte een speciale synthetische beschermingsdeken op. Deze is verkrijgbaar bij bedrijven waar ook vijverfolie wordt verkocht. Gebruik geen oude kranten of een deken van organisch materiaal. Deze bescherming rot namelijk binnen een paar weken weg.
Vijverfolie aanbrengen in de vijver
Nu is het tijd om de folie aan te brengen in de vijver. De maat van de folie kan je als volgt berekenen:
– Lengte: maximale vijverlengte + 2 x diepte van de vijver + 2 x 70 cm
– Breedte: maximale vijverbreedte + 2 x diepte van de vijver + 2 x 70 cm
Probeer de folie eerst zo goed mogelijk tegen de bodem en de wanden te drukken. Loop zo min mogelijk op de folie en werkt het liefst op blote voeten of kousenvoeten. Leg de folie niet te strak. Wanneer de vijver straks gevuld wordt, worden de wanden en de bodem door de druk namelijk nog iets opzij en omlaag gedrukt.
Zolang er nog geen water in de vijver zit, lijken alle plooien in de hoeken erg lelijk. Zodra de vijver echter gevuld is, worden deze plooien platgedrukt. Ze vallen daarna veel minder op. Bovendien vormen ze mooie schuilplaatsen voor kikkers en salamanders.
Als de folie eenmaal op zijn plaats zit, kun je hem bij de rand op maat knippen. Laat echter een folierand van minstens 50 cm zitten. Deze kan je later, bij de randafwerking, ingraven.
Meestal is er behoorlijk wat snijafval, tenzij je een vierkante vijver hebt. Grote stukken afgesneden folie zijn echter zeer geschikt om op de vijverbodem te leggen als extra bescherming tegen lekkage.
Een handige tip is om nu op de vijverbodem enkele betontegels te leggen. Hier kun je op staan als je de rand gaat afwerken, of als je later in de vijver moet zijn voor onderhoud. Ook zijn betontegels op de bodem geschikt om straks plantmanden van de waterplanten op te zetten.
Voorgevormde vijver
Als je een voorgevormde vijver gaat ingraven, ga je iets anders te werk. Probeer eerst de vorm van de vijver zo nauwkeurig mogelijk uit te graven. Probeer steeds of de vijverbak goed in de kuil past. Controleer ook of de bovenrand van de vijver precies recht ligt, met een lat en een waterpas.
Je kunt nu de ruimte tussen de vijver en de wanden van de kuil gaan opvullen met wit zand. Meng hiervoor wit zand met water tot een vloeibare massa en vul hiermee de kieren op. Met een gieter of zacht lopende waterstraal kan je het zand goed tot helemaal onderin de kuil brengen. Controleer hierbij voortdurend of de vijver nog waterpas (en stevig) ligt.
Vijver aanleggen: randafwerking
Nu kun je de randafwerking gaan aanbrengen. Op de pagina ontwerp lees je meer over verschillende soorten randafwerking. Let er in elk geval op, dat de rand van de vijver precies waterpas ligt. Controleer dit voortdurend met een lange lat en een waterpas. Vooral voor een formele vijver is dit erg belangrijk. Een scheve rand is erg lelijk. Het water in de vijver staat strak uiteraard wel precies recht. Hierdoor valt een scheven vijverrand extra op. Bij een natuurlijke vijver speelt dit minder. Kleine afwijkingen kunnen achteraf makkelijker gecamoufleerd worden met moerasplanten.
Vijver vullen met water
Nadat je de randafwerking hebt aangebracht, kan de vijver gevuld worden met leidingwater. Dit is de laatste stap bij een vijver aanleggen. Meet tijdens het vullen met de watermeter hoeveel water er in de vijver gaat, zodat je later precies de inhoud van de vijver kent. Dit is handig als je de dosering van onderhoudsproducten moet uitrekenen. Leidingwater moet je na het vullen van de vijver meteen behandelen met GH-Extra. Dit product maakt van leidingwater geschikt vijverwater. Het meeste leidingwater in België is onbehandeld namelijk niet geschikt voor groei van waterplanten.
Na de aanleg: opstartfase
De vijver is nu volledig aangelegd. Je kunt nu de waterplanten gaan plaatsen. Het echte werk komt echter nog: het helder houden van de vijver. Nu het vijver aanleggen is afgerond, verschuift de aandacht naar het opbouwen van een biologisch evenwicht in de vijver . Op de pagina opstartfase wordt uitgelegd, hoe je een nieuwe vijver van het begin af aan helder kunt houden.
Nieuwe vijver opstarten
Beplantingsplan
Voorbeeld vijverontwerp