Als je iets over vijvers leest, kom je vaak de term biologisch evenwicht tegen. Het is echter niet altijd duidelijk, wat daarmee bedoeld wordt. Op deze pagina biologisch evenwicht bespreken we daarom, wat je precies moet verstaan onder deze term. We bekijken hoe het komt, dat de ene vijver helder en gezond blijft terwijl de andere steeds groen wordt.
Inzicht in de processen die zorgen dat een vijver helder blijft, is belangrijk. Je kunt dan immers je eigen vijver zo inrichten en onderhouden, dat deze ook helder blijft.
Biologisch evenwicht: CO2, hard water en zuurstofplanten
Bij biologisch evenwicht in de vijver zijn drie zaken van groot belang. Dit zijn koolzuur ofwel CO2, hard water en zuurstofplanten. Samen vormen deze drie onderdelen de basis van biologisch evenwicht. We bespreken ze hieronder.
1. Koolzuur (CO2)
Bacteriën in de vijver en het vijverfilter zetten kleine afvaldeeltjes in het vijverwater om in CO2. Deze CO2 wordt opgenomen door het vijverwater. Bacteriën hebben, om CO2 te kunnen produceren, zelf echter zuurstofrijk water nodig.
2. Hard water
De CO2 die de bacteriën bij stap 1 produceren, kan alleen maar goed door het vijverwater worden opgenomen als dit voldoende hard is. Dit betekent, dat er kalkachtige stoffen in opgelost zijn. De CO2 hecht zich aan deze stoffen en kan zo opgenomen worden door het vijverwater.
3. Zuurstofplanten
Zuurstofplanten in de vijver hebben de bij stap 1 en 2 genoemde CO2 nodig voor hun groei. Ze nemen deze op uit het vijverwater en produceren gelijktijdig zuurstof. Deze zuurstof geven ze af aan het vijverwater. Dit stelt de bacteriën weer in staat om de bij stap 1 genoemde CO2 te maken en voila…. de kringloop is rond!
In een afbeelding ziet dit er als volgt uit:
Wanneer de zuurstofplanten in de vijver in staat zijn, om alle door de bacteriën geproduceerde CO2 uit het vijverwater op te nemen, zal de vijver helder blijven. De vijver is dan biologisch in evenwicht.
Samengevat betekent biologisch evenwicht dus:
- zorgen voor voldoende bacteriën in de vijver en het filter;
- zorgen voor hard vijverwater;
- voldoende zuurstofplanten in de vijver plaatsen.
Wanneer je hierin slaagt, zal je vijver helder blijven. Hieronder bekijken we, wat er kan misgaan in deze biologische kringloop en wat je hiertegen kunt doen.
Groen water
Wanneer het biologisch evenwicht in een vijver verstoord raakt, zal de vijver al snel groen worden. Deze groene kleur van het vijverwater wordt veroorzaakt door zweefalgen. Dit zijn microscopisch kleine, eencellige algen.
Kenmerk van zweefalgen is, dat ze dezelfde voedingsstoffen verbruiken als de zuurstofplanten. Ook zweefalgen hebben CO2 nodig. Zweefalgen kunnen echter ook groeien in zacht water, terwijl zuurstofplanten dit juist niet kunnen.
Als in een vijver groei van zweefalgen optreedt, ligt dit altijd aan één of meer van deze drie oorzaken:
1. Te weinig bacteriën / tekort aan CO2
De zuurstofplanten krijgen te weinig CO2 en daardoor valt hun groei stil. De kleine hoeveelheid CO2 die de bacteriën produceren, wordt door de algen gebruikt. De zweefalgen hebben dan dus de concurrentieslag met de zuurstofplanten gewonnen.
2. Te weinig zuurstofplanten in de vijver
De zuurstofplanten zijn in dit geval niet in staat om alle CO2 uit het vijverwater op te nemen. Hierdoor blijft er CO2 achter in het vijver, waar de zweefalgen dankbaar van profiteren en de vijver groen kleuren.
3. Het vijverwater is te zacht
De door de bacteriën geproduceerde CO2 heeft mineralen nodig om zich aan te hechten. Als het vijverwater te zacht is, bevat het te weinig mineralen. De CO2 kan dan dus niet door het vijverwater worden opgenomen. Gevolg is, dat de zuurstofplanten slechter gaan groeien en vervolgens afsterven.
Deze derde oorzaak, te zacht water, is de meest voorkomende oorzaak van de groei van zweefalgen. Regenwater dat in de vijver valt, is erg zacht. Hierdoor loopt de waterhardheid van elke vijver geleidelijk terug. In een vijver met zacht water kunnen zuurstofplanten niet meer groeien, maar zweefalgen nog wel. Hierdoor kan een vijver die altijd goed in evenwicht was, toch plotseling last krijgen van de groei van algen. De door regenval teruggelopen waterhardheid is hiervan dan dus de oorzaak.
Nieuwe vijver
Extra vervelend hierbij is, dat juist een nieuwe vijver gevoelig is voor algengroei. In een nieuwe vijver zitten namelijk nog maar weinig bacteriën en dus wordt er ook maar weinig CO2 geproduceerd. Ook zijn de zuurstofplanten meestal nog erg klein. Bij een nieuw opgestarte vijver is het daarom belangrijk, direct maatregelen te nemen die groei van algen tegengaan. Maar ook in bestaande vijvers waarin het biologisch evenwicht verstoord is geraakt, kun je maatregelen nemen tegen de groei van zweefalgen.
Groen worden vijver tegengaan
Als je vijver groen begint te worden, is het belangrijk om snel in te grijpen. Groei van zweefalgen kan namelijk zeer snel erger worden, zeker bij hoge watertemperaturen. Wanneer je vijver groen wordt, kun je daarom het volgende doen:
Biologisch filter plaatsen
Ga na of er voldoende bacteriën in de vijver zitten en plaats eventueel een biologisch filter. Dit zorgt voor extra bacteriën in de vijver, die CO2 produceren.
Plaats extra zuurstofplanten
Per 1.000 liter vijverwater moet er ten minste één plantmand met elk vier bosjes zuurstofplanten in de vijver staan. Als de vijver al groen is, is het echter verstandiger om eerst drijfplanten aan te brengen. Deze nemen tijdelijk de taak van de zuurstofplanten over. Als het water weer helderder wordt, kun je alsnog extra zuurstofplanten plaatsen. Zuurstofplanten die je in een groene vijver zet, zullen zeer waarschijnlijk snel doodgaan.
Verhoog de waterhardheid
Zuurstofplanten groeien niet goed in zacht water, omdat zacht water te weinig voedingszouten voor hun groei bevat. Zorg daarom altijd voor een goede waterhardheid. Dit kun je doen door je vijver te behandelen met Mineral Clay.
Verhoog tijdelijk de hoeveelheid CO2 in de vijver
Je kunt een vijver tijdelijk van extra CO2 voorzien door deze te behandelen met KH-Extra. Dit is soms voldoende om in een vijver met een haperend biologisch evenwicht de zuurstofplanten weer te laten groeien.
Het beste is natuurlijk groei van zweefalgen te voorkomen, door vooraf al te zorgen voor een goede waterhardheid, voldoende bacteriën en genoeg zuurstofplanten in de vijver.
Wanneer je vijver al volkomen groen is geworden door zweefalgen, is het noodzakelijk om deze eerst te bestrijden. Je kunt hiervoor de informatie op de pagina groene vijver helder maken lezen.
Draadalgen tegengaan
Een verstoord biologisch evenwicht leidt niet in alle gevallen tot de groei van zweefalgen en het groen worden van de vijver. Het kan ook voorkomen, dat de vijver juist last krijgt van overmatige groei van draadalgen.
De achterliggende oorzaak hiervan is hetzelfde als bij het ontstaan van groen water het geval is. Het vijverwater bevat meer voedingsstoffen, dan dat de waterplanten kunnen opnemen. Net als zweefalgen, kunnen ook draadalgen hiervan profiteren en flink gaan groeien in de vijver.
Voor de bestrijding van draadalgen kun je onderstaande aanpak volgen:
Draadalgen zoveel mogelijk handmatig verwijderen
Voordeel van draadalgen ten opzichte van zweefalgen is, dat het bij draadalgen mogelijk is deze deels handmatig te verwijderen. Je kunt draadalg met de hand of met een borstel handmatig uit de vijver verwijderen.
Achtergebleven draadalg en algsporen doden
Met een anti-draadalgmiddel kun je de achtergebleven draadalg en algsporen doden. Nieuwe draadalgen groeien uit eencellige sporen, daarom is het doden hiervan van groot belang bij het bestrijden van draadalg.
Waterhardheid vijver verhogen
Net als bij zweefalg, is de achterliggende oorzaak van de groei van draadalgen ook vaak een te lage waterhardheid. Om te zorgen dat de groei van draadalgen voor langere tijd stopt, is het daarom belangrijk de waterhardheid van de vijver te verhogen.
Meer informatie over draadalgen tegengaan lees je op de pagina Draadalgen bestrijden.
Groene vijver helder maken
Bacteriën in de vijver
Draadalgen bestrijden
Groei zuurstofplanten verbeteren